Takat e mia mbi pllakat e kohës moderne,
prishën qetësinë e atij vendi. Ishte si të ngrije të vdekurit nga varri për të
mbajtur veshë. Ndaluam para portës së vjetër prej druri, ndonëse jashtë ishte
ftohtë dhe flokët e borës po binin mbi supat tanë, asnjëri prej nesh nuk mori
guximin të futej brenda i pari. Ishte një ndjesi e çuditshme të hapje portën që
dikur, para gati 5 shekujsh, kishte hapur dhe Uilliam Shekspir ( William Shakespeare).
Ajo portë e vjetër do të na çonte 500 vjet mbrapa në histori. A ishim ne gati për
një gjë të tillë? Por mendimeve të mia nuk u la kohë dora e panjohur që hapi
derën e vogël e na ftoi të futeshim brenda. Me një buzëqeshje të ngrohtë burri
që na priti - i veshur me një kostum tradicional si në kohën e Shekspirit - na
tregoi shkallët që duhej të ngjisnim. U ktheva dhe një herë e pashë burrin me
veshjen e çuditshme, ai më buzëqeshi sërish, ishte sikur ajo buzëqeshje t’í
kishte ngrirë në buzë. Nxitova drejt grupit që tashmë ishte ngjitur në katin e
dytë. Sa e habitshme, po ecnim në të njëjtat shkallë si Shekspiri dikur, po
shkelnim në gjurmët e tij, po preknim në pjesë të së shkuarës së largët. Aty
koha ndalonte; aty nuk ishte më ti. Ne ishim një grup i vogël prej pesë vetash,
që atë mëngjes së shtune morëm rrugën nga Londra drejt Stratford upon Avon. Nuk
flisnim, vështronim në heshtje çdo gjë. Secili prej nesh ishte i zhytur në
mendime. Na mrekulloi çdo gjë që na doli përpara: libra, tavolina e tij e punës,
një qiri, një shtrat, një palë këpucë. Nuk lamë vend pa bërë foto, pasi donim
ta merrnim me vete atë çast, ta shikonim e rishikonim atë që pamë aty atë ditë.
Donim ta ndanim me të gjithë; donim ta ndanim me ju. Mbi tavolinën e tij të punës qëndronte ende
një libër i hapur, një palë letra dhe mbi stol dy palë doreza. Befas m’u kujtua
thënia: ‘O, that I were a glove upon that hand, That I might touch that cheek’.
Në oxhak kishte ende një turrë me dru. A thua se gjithçka kishte ndodhur jo më
larg se dje. Ishte një çast që vjen vetëm një herë në jetë. M’u kujtuan mësuesit e mi të letërsisë: kush e
di çfarë do të kishin dhënë për një çast si ai? Në cilën prej atyre dhomave kishte marrë jetë vallë ‘Romeo dhe Zhulieta’,
‘Otello’, ‘Makbethi’, ‘Hamleti’ apo ‘Mbreti Lir’. Për çfarë do ta ketë frymëzuar pamja që binte
mbi rrugën ‘Henley Street’? po kopshti i vogël përballë shtëpisë së tij? Pamë
librat e shkruar në origjinal, penën e tij, krevatin, djepin ku u lind dhe
govatën e vogël prej druri ku i ishte bërë banja e parë. Nuk kishin fshirë e
humbur asgjë nga origjinaliteti që tregohej në fotot e varura në mur.
Ndala një çast dhe mendova se ne nuk
kemi ditur apo nuk kemi dashur të ruajmë asgjë. Gjithçka e kthejmë në hi, në
pluhur e me ndonjë rast të rrallë edhe në gur. Shtëpia e gjyshërve të mi është
ndërtuar pas luftës së dytë botërore, por nuk kishte kurrë strukturën e asaj
shtëpie të ndërtuar më shumë se 5 shekuj më parë. E njëjta gjë dhe shtëpia ku u lind im atë. Madje
asnjëra prej tyre nuk ekzistojnë më. Në e thëntë fati të le gjurmë në rrugën që
kam nisur, askush nuk do të gjejë dot kurrë rrënjët e mia. Pastaj mendova se sa
shumë qendra historike kemi pasur e që për hir të modernitetit i kemi shndërruar
në kafe e restorante; i kemi bërë me pllaka shkëlqyese dhe ju kemi humbur
origjinën. Vështrova me kujdes çdo tra e çdo gurë të asaj shtëpie, doja të
gjeja sekretin e Shekspirit, burimin e atij frymëzimi të madh e ta merrja me
vete. Po ai nuk ekziston në gjërat materiale; ai fle përjetësisht me atë që e mbart
që në ditën që lind. Sekreti i një pene të madhe lindi dhe vdiq bashkë
me Shekspirin.
Hapat i hidhja ngadalë dhe mendoja se ndoshta po shkelja dhe mbi hapat që
Charles Dickens, Sir Walter Scott, apo Isaac Watts kishin lënë si vizitorë
dikur shumë kohë më parë në atë shtëpi.
Një ndjesi e papërshkruar më shoqëronte nga dhoma
në dhomë. Më dukej sikur dikush më pëshpëriste në vesh: ‘’Të jesh apo të mos
jesh, - kjo është çështja.“ Shkelja lehtë nëpër dërrasat e dhomës, të cilat sa
herë ndërroja hapat ‘’betohem” se lëshonin
një tingull të lehtë. Ngrita me dyshim kokën dhe pata përshtypjen se po më vëzhgonin.
Nuk pashë asgjë tjetër përvec atyre vizitorëve të shumtë që megjithëse ftohtë,
nuk i kishte ndaluar asgjë për të shkuar në Straford upon Avon.
Besoj se për grupin tonë të vogël vlen të thuhet:
“Të shohësh dhe të mbash mend, e të bësh pjesë të jetës tënde gjithçka me vlerë
që gjetëm aty’. Kur morëm rrugën për t’u larguar nga ajo shtëpi pamë që në
katin përdhes zjarri ishte i ndezur, ndërsa tavolina qëndronte e shtruar: për
mua, për ty, e për të tjerë që do të shkojnë në atë vend pas nesh… Jashtë
vazhdonte të binte sërish borë.
No comments:
Post a Comment